Zespół nadpobudliwości psychoruchowej, zwany w skrócie ADHD, to jedno z najczęstszych obecnie zaburzeń wieku rozwojowego. Szacuje się, że może być nim dotkniętych od trzech do dwudziestu procent dzieci. ADHD objawia się zaburzeniami koncentracji uwagi, nadruchliwością i dużą impulsywnością. Zespół jest schorzeniem przewlekłym, dziecko rodzi się z nim, a różnego rodzaju sytuacje sprawiają, że objawy pojawiają się wcześniej bądź później. Nadruchliwość ujawnia się zwykle w przedszkolu, natomiast deficyt uwagi - z chwilą rozpoczęcia nauki w szkole. Jednak dziecko nadpobudliwe było zawsze, to znaczy ma skłonność do określonego typu zachowań - impulsywności, agresji. Aby mogło się prawidłowo rozwijać i kształcić, konieczna jest fachowa pomoc. Bez wsparcia ze strony specjalistów, rodziców, nauczycieli będzie osiągało wyniki znacznie poniżej swoich możliwości intelektualnych. Jego relacje z rówieśnikami również mogą być upośledzone. W ostatnich latach wzrasta liczba dzieci nadpobudliwych. Jednym z czynników wywołujących to zjawisko są uwarunkowania społeczno-ekonomiczne, jak również niewłaściwy sposób spędzania przez dzieci czasu wolnego. Zbyt częste i zbyt długie oglądanie telewizji oraz różnego rodzaju gry komputerowe wpływają na zaburzenia sfery emocjonalnej dziecka, staje się ono bardziej niespokojne i rozkojarzone. Ważne jest, by osoby z ADHD miały uregulowany tryb życia, ograniczoną ilość bodźców, z którymi się stykają, by w sposób przemyślany spędzały wolny czas. Wychowanie nadpobudliwych dzieci powinno być konsekwentne, w miarę możliwości bez stosowania kar. Kary bowiem wzmagają nadpobudliwość. Większość dzieci wyrasta z ADHD, ale nie można czekać, aż to nastąpi. Nadpobudliwość jest bowiem bardzo męcząca nie tylko dla otoczenia, ale również dla osoby nią dotkniętej. Tajemnicze ADHD to skrót od angielskiej nazwy Attention Deficit Hyperactivity Disorder, czyli "Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi" (często nazywany po prostu "zespołem hiperkinetycznym" lub "zespołem nadpobudliwości psychoruchowej". Klasyfikacja Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego - DSM-IV, określa bardzo szczegółowo jakie muszą być spełnione kryteria aby można było rozpoznać ADHD. Oto one:...... http://www.amwaw.edu.pl/~artuwis/adhd.htm Zainteresowanych problemem ADHD, odsyłam do znakomitej książki "Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci; Prawie wszystko, co chcielibyście wiedzieć", autorstwa: Tomasza Wolańczyka, Artura Kołakowskiego i Magdaleny Skotnickiej. Pozycja ta może służyć z powodzeniem rodzicom, nauczycielom jak i lekarzom. BYĆ MOŻLE ADHD JEST SPOWODOWANE NADMIAREM MANGANU Grupa naukowców z Uniwersytetu Kalifornijskiego pod kierunkiem profesora Francisa Crinelli odkryła, że nadmiar manganu może mieć wpływ na rozwój ADHD. Nadmiar manganu może powodować zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi u dzieci, w skrócie ADHD - donosi najnowszy numer "NeuroToxicology", ADHD, zwany także zespołem hiperkinetycznym, polega na nadmiernej aktywności ruchowej i impulsywności oraz problemach z koncentracją uwagi. Według szacunków występuje on u 3 do 20 proc. dzieci, ale może pojawiać się także u osób dorosłych. Z ADHD wiążą się często problemy w szkole, dzieci bowiem nie potrafią skupić dłużej na niczym uwagi, "nosi je". Dlatego problem ten jest od kilku lat intensywnie badany, w celu znalezienia odpowiedzi, co jest przyczyną ADHD i w jaki sposób można mu zapobiegać. Grupa naukowców z Uniwersytetu Kalifornijskiego pod kierunkiem profesora Francisa Crinelli odkryła, że nadmiar manganu może mieć wpływ na rozwój ADHD. Mangan jest pierwiastkiem śladowym, występującym naturalnie w komórkach jako składnik wielu enzymów biorących udział m.in. w procesie syntezy białek i steroidów, a także w procesach krzepnięcia krwi. Niedobór manganu powoduje opóźnienia w rozwoju fizycznym, zmniejszenie płodności, a także prawdopodobnie padaczkę. Widać zatem, że mangan jest potrzebny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Możliwie jednak, że jego nadmiar jest szkodliwy. Badania prowadzone na szczurach wykazały, że pod wpływem wysokich dawek manganu spada poziom ważnego neuroprzekaźnika - dopaminy, co powoduje zmiany w zdolnościach uczenia się i logicznego myślenia, jak również zmiany w zachowaniu. Zależność między zwiększonym poziomem manganu a spadkiem wydzielania dopaminy jest widoczna, natomiast nie ma jeszcze dowodów na to, że mangan może spowodować długotrwałe zmiany w zachowaniu, jak to ma miejsce w przypadku ADHD" - Źródło: PAP (Warszawa) Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom Nadpobudliwym "ponad" - działające od 2 lat, organizuje spotkania grup wsparcia, rozwija dzialalność poza Warszawą - tel. 601 29 49 33 - Jarek U części dzieci nadpobudliwość przejawia się we wszystkich sferach, u części tylko w niektórych. Przyczyny nadpobudliwości ruchowej 1. Podłoże jej stanowi typ układu nerwowego. Najczęściej to typ silny, o dużej ruchliwości procesów nerwowych i zaburzonej ich równowadze: duże silne pobudzenie, małe hamowanie. ( nadpobudliwość jest rzadsza u dzieci o słabym typie układu nerwowego. Pobudzenie trwa krótko, bo siła procesów nerwowych jest mała i układ nerwowy ulega szybkiemu wyczerpaniu: następuje hamowanie ochronne. Hamowanie to też jest krótkie. Dzieci te charakteryzuje przewaga pobudzania są to dzieci o dużej męczliwości, małej wytrwałości, pracujące bardzo nierównomiernie. 2. Konsekwencja działania czynników uszkadzających ośrodkowy układ nerwowy. a) w okresie płodowym choroby (zwłaszcza wirusowe), przebyte przez matkę, zatrucia, alkoholizm, złe odżywianie, urazy mechaniczne. b) w czasie porodu c) u wcześniaków d) choroby zakaźne o ciężkim przebiegu (drgawki) 3. Główne źródło tkwi w środowisku rodzinnym dziecka. a) atmosfera w domu niespokojna, pełna napięć i konfliktów b) niezrównoważenie emocjonalne dorosłych c) niewłaściwa postawa rodzicielska: postawa rygorystyczna: kary, groźby, ograniczenia, surowe oceny to powoduje, że dziecko jest w stanie stałego zagrożenia, które obciąża jego system nerwowy. Rozładowuje napięcie przez nadmierną ruchliwość (czasem tiki). Postawa niekonsekwentna: ( najczęściej spotykana) Może wystąpić u jednej osoby, która raz jest czuła, raz oschła, raz pobłażliwa, nie przywiązuje wagi do wykroczeń, kiedy indziej krzyczy i karze za najdrobniejsze uchybienie. Przy czym reakcje te nie są uwarunkowane przyczynami obiektywnymi, ale nastrojem, humorem dorosłego, niekiedy wywołanym przeżyciami w miejscu pracy. Pozostając pod opieką takiej osoby dziecko nigdy nie wie co jest dobre, co złe, kiedy i za co zostanie ukarane. Stale przeżywa niepewność, lęk i zagrożenie. Inna niekonsekwencja, gdy każdy z dorosłych stosuje inny sposób postępowania ( np. ojciec wymagający, mama czuła, pobłażliwa, lub odwrotnie). Stawiają dziecku różne wymagania, wydają sprzeczne polecenia.(np. matka pozwala dziecku na dłuższą zabawę , a ojciec się gniewa. Dziecko jest zdezorientowane, nie wie jak postępować by zadowolić oboje rodziców.) Jak powinni postępować rodzice, którzy zaobserwowali u swego dziecka nadpobudliwość. Ważne ustalenie źródła nadpobudliwości Zapewnienie spokojnej atmosfery. Traktowanie dziecka w sposób równy, spokojny, konsekwentny. Zapewnienie potrzeby ruchu ( w formie ukierunkowanej gry ruchowe w grupie, wymagające podporządkowania, przestrzegania zasad, czekania na swoją kolej. Nie bezmyśle bieganie po podwórku.) Dopilnowanie, by kończyło każdą zaczętą czynność (mimo, że zapał szybko mija). Dopilnowanie by wokół był porządek, by wykonywało jedno zadanie, nie kilka. Dopilnowanie i zaplanowanie z dzieckiem pracy nad lekcjami (podzielenie pracy na krótkie odcinki, co jakiś czas sprawdzanie jak sobie radzi nie należy stale siedzieć przy dziecku). Dopilnowanie by nie siadało do lekcji po zbyt hałaśliwej, zajmującej zabawie, lub po oglądaniu telewizji ( obejrzenie filmu wymaga szczególnej koncentracji). Zadaniem rodziców dziecka nadpobudliwego jest nie tyle wybranianie dziecka, czy przepraszanie nauczyciela za jego złe zachowanie, ile wyjaśnianie przyczyn i wspólne zastanawianie się nad metodami postępowania. Wychowanie dziecka nadpobudliwego wymaga od dorosłych zwiększonego trudu, szczególnej cierpliwości i wytrwałości. Jeszcze trochę informacji o ADHD Za przetwarzanie informacji w naszym mózgu odpowiada m.in. dopamina, związek chemiczny, który odgrywa rolę neuroprzekaźnika i odpowiedzialny jest za przekazywanie informacji z jednej komórki nerwowej neuronu do drugiej. Dopaminę wydzielają neurony zlokalizowane w określonych obszarach mózgu, a jej zadaniem jest hamowanie lub modulowanie czynności innych neuronów, zwłaszcza związanych z emocjami i ruchem (np. przyczyną zaburzeń ruchowych charakterystycznych dla choroby Parkinsona jest zanik neuronów produkujących dopaminę, zlokalizowanych w istocie czarnej) U dzieci nadpobudliwych wydzielanie dopaminy nie jest zrównoważone i być może jest to jeden z powodów, dla których tak trudno jest im się skupić. Podejrzewa się w tym względzie uwarunkowania natury genetycznej. Pamiętaj o dziesięciu podstawowych prośbach dziecka nadpobudliwego, które zawierają całą esencję i wykładnię skutecznego postępowania z dzieckiem nadpobudliwym. Oto one : 1. Pomóż mi skupić się na jednej czynności. 2. Chcę wiedzieć, co się zdarzy za chwilę. 3. Poczekaj na mnie, pozwól mi się zastanowić. 4. Jestem w kropce, nie potrafię tego zrobić, pokaż mi wyjście z tej sytuacji. 5. Chciałbym od razu wiedzieć, czy to, co robię, jest zrobione dobrze. 6. Dawaj mi tylko jedno polecenie naraz. 7. Przypomnij mi, żebym się zatrzymał i pomyślał. 8. Dawaj mi małe zadania do wykonania, kiedy cel jest daleko gubię się. 9. Chwal mnie choć raz dziennie, bardzo tego potrzebuję. 10. Wiem, że potrafię być męczący, ale czuję, ze rosnę, kiedy okazujesz mi, jak mnie kochasz ! Jak pomóc w nauce dziecku nadpobudliwemu? Bibliografia M. Bogdanowicz - Metoda Weroniki Sherbone w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka. J. Dobson - Rozmowy z rodzicami, Drukarnia Narodowa 1990 A. Kozłowska - Zaburzenia emocjonalne u dzieci w wieku przedszkolnym, Warszawa 1984 WSiP A. Kozłowska - Nadpobudliwość psychoruchowa. Edukacja w przedszkolu. Wyd. RAABE. H. Nartowska - Wychowanie dziecka nadpobudliwego, Warszawa 1972, Nasz Księgarnia. H. Popielarska, M. Mazurowa - Dlaczego nasze dzieci sprawiają trudności wychowawcze, Warszawa 1983, PZWL. H.Nartowska ,,Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo" ,Warszawa 1972. G.Sarfontein ,,Twoje nadpobudliwe dziecko", Warszawa 1999. T.Wolańczyk,A.Kołakowski, M.Skotnicka ,,Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci. Prawie wszystko, co chcielibyście wiedzieć", Lublin 1999 Leczenie farmakologiczne Leczenie farmakologiczne dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej jest jednocześnie najbardziej kontrowersyjne i najbardziej skuteczne. W Polsce jest rzadko stosowane. Z powodu braku wiedzy na temat przyczyn zespołu nadpobudliwości psychoruchowej stosowano leki nieadekwatne do choroby - były to najczęściej leki uspokajające. Leki RITALIN, DEXEDRINE, CYLERT poprawiają przebieg procesów neurochemicznych zachodzących w mózgu. Badania kliniczne wykazały, że dzieci cierpiące na zespół nadpobudliwości psychoruchowej poddane leczeniu farmakologicznemu osiągały wyniki w zakresie koncentracji uwagii pamięci krótkotrwałej, znacznie lepsze niż dzieci, których nie poddano leczeniu. Leki te mają szereg krótkotrwałych skutków ubocznych, należą do nich: utrata lub wzrost apetytu, bezsenność, bóle głowy, depresja. Kandydatami do leczenia farmakologicznego są przede wszystkim dzieci sprawiające poważne problemy wychowawcze, takie, że ani nauczyciel ani rodzic nie może sobie z nimi poradzić. Na początek ciekawa książka, kótrej autorem jest lekarz z parktyką w tej dziedzinie: "U dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi w obszarach mózgu dotkniętych chorobą pojawiają się niedojrzałe komórki mózgowe. Dochodzi do wyprodukowania niewystarczającej ilości neuroprzekaźnika i dlatego przesyłanie informacji między komórkami jest osłabione. Poza tym system policyjny działa zbyt szybko i substancje neuroprzekaźnikowe, gdy tylko dostaną się do przestrzeni międzykomórkowej, natychmiast są rozkładane przez enzymy. Prowadzi to do znacznego obniżenia ilości neuroprzekaźnika wydzielanego do przestrzeni międzykomórkowej. W konsekwencji, dochodzi do przerwania przekazywania informacji między komórkami okolic dotkniętych chorobą..." "podstawą zaburzeń koncentracji uwagi jest nieprawidłowe wytwarzanie neuroprzekaźnika, substancji chemicznej przenoszącej bodźce z jednej komórki do drugiej. Neuroprzekaźnikami biorącymi udział w przenoszeniu bodźców są dopomina i noradrenalina. Skład chemiczny metylfenidatu (Ritalin), deksamfetaminy (Dexedrine) i pemoliny (Cylert) jest bardzo podobny do naturalnie występujących substancji. Przypuszcza się, że leki te działają wielokierunkowo. Po pierwsze, powodują bezpośredni wzrost ilości neuroprzekaźnika w przestrzeni między dwiema komórkami nerwowymi i w ten sposób działają tak samo jak neuroprzekaźniki. Po drugie, zmniejszają wytwarzanie zwrotne naturalnego neuroprzekaźnika przez pierwszą komórkę, zwiększając ilość neuroprzekaźnika w przestrzeni międzykomórkowej. Trzecim sposobem działania jest zwiększenie wrażliwości błony drugiej komórki na naturalne neuroprzekaźniki, co powoduje zwiększenie powinowactwa drugiej komórki do neuroprzekaźnika i przyciąganie go niczym magnez. Czwartym sposobem działania jest wpływ leków na układ enzymów rozkładających neutralne neuroprzekaźniki. W wyniku leczenia następuje poprawa przepływu impulsu elektrycznego z pierwszej komórki do drugiej, a w rezultacie w całym układzie nerwowym..." całość w wersji txt. - TWOJE NADPOBUDLIWE DZIECKO. Poradnik dla rodziców, Gordon Serfontein, Przełożył Jacek Jankowski, Tytuł oryginału: THE HIDDEN HANDICAP, Prószyński i S-ka SA WARSZAWA 1999, Wydanie I, Konsultacja merytoryczna Krystyna Zielińska, ISBN 83-7180-539-X Gordon Serfontein TWOJE NADPOBUDLIWE DZIECKO Poradnik dla rodziców http://sonia.low.pl/sonia/ksiazki/adhd.htm